همدان به حق نگین تاریخ است. این خطه در دوران مادها، هخامنشیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان یکی از پایتخت های ایران بود. در این مطلب به دانستی های جالب پیرامون این منطقه خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا
همدان کجاست؟
استان همدان با 19000 کیلومتر مربع مساحت در غرب کشور قرار گرفته است. این استان از شمال به زنجان، از جنوب به لرستان، از شرق به استان مرکزی و از غرب به کرمانشاه و همچنین قسمتی از کردستان متصل گردیده است.
شهر همدان مرکز استان، در دامنه کوه الوند و در ارتفاع 1800 تا 1900 متری از سطح دریا قرار دارد.
شهرهای همدان
این استان بر پایه اطلاعات سال 1395 دارای 30 شهر است که به شرح زیر هستند:
| 1 | همدان |
| 2 | ملایر |
| 3 | نهاوند |
| 4 | تویسرکان |
| 5 | اسدآباد |
| 6 | کبودراهنگ |
| 7 | بهار |
| 8 | رزن |
| 9 | لالجین |
| 10 | فامنین |
| 11 | مریانج |
| 12 | ازندریان |
| 13 | قروه درجزین |
| 14 | جورقان |
| 15 | گیان |
| 16 | صالح آباد |
| 17 | مهاجران |
| 18 | قهاوند |
| 19 | فیروزان |
| 20 | سامن |
| 21 | سرکان |
| 22 | دمق |
| 23 | اسلام شهر آق گل |
| 24 | آجین |
| 25 | شیرین سو |
| 26 | برزول |
| 27 | گل تپه |
| 28 | جوکار |
| 29 | فرسفج |
| 30 | زنگنه |
در ادامه به توصیف کوتاه چند شهر این استان خواهیم پرداخت:
همدان
این شهرستان، 3521 کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت این شهر بر اساس آخرین تخمین ها بیش از 700 هزار نفر برآورد شده است. بیشتر مردم شهرهای همدان، مریانج و برخی از روستاهای اطراف به زبان فارسی تکلم می کنند.
ملایر
شهر ملایر در رتبه دوم از نظر جمعیت در استان واقع شده است. ملایر در لغت به معنای سرزمین آتش است. کهنترین سند تاریخی که در آن از ملایر یاد شده است، مربوط به سکه های دوره ساسانیان می باشد.
ملایر شهری کوهستانی است که در میان رشته کوه البرز قرار دارد. بافت اصلی شهر در جلگه ای مسطح ساخته شده است و آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. مردم ملایر ویژگی های شخصیتی دلپذیر دارند. هیچ گاه از همنشینی با یک ملایری خسته نخواهید شد.
نهاوند
شهر نهاوند در جنوب غربی استان همدان واقع شده است. جمعیت این شهر بر اساس آخرین سرشماری ها حدود 80000 نفر می باشد. نهاوند از نظر تاریخی از قدیمی ترین شهرهای ایران است. این شهر از قدیمیترین شهرهای جهان نیز محسوب می شود. واژه نهاوند در لغت به معنای “شهری در جلو” تفسیر شده است.
گویش نهاوندی، گویش مردم نهاوند است. نهاوندی گویشی از زبان پهلوی یا پهله ای و این شهر یکی از مراکز مهم گویش وران لری شمالی است. این گویش با زبان پارسی میانه نزدیکی دارد. از مردم نهاوند در تاریخ همیشه به عنوان انسانهایی دلیر یاد شده است.
تویسرکان
جمعیت تویسرکان بر اساس آخرین آمار حدود 60000 نفر برآورد میشود. این شهر از شمال به دره مرادبیگ، از شمال غرب به شهرستان اسدآباد، شرق به شهرستان ملایر، جنوب به نهاوند، غرب به کنگاور کرمانشاه متصل است.
از ویژگی های برجسته نهاوند بایست به خوی دلنشین مردمان آن، گردو و آب و هوایش اشاره کرد.
نقشه استان همدان
در نقشه استان همدان می توانید موقعیت قرارگیری شهرستانهای مختلف را ببینید.
اقلیم همدان
همدان در منطقه کوهستانی واقع شده است. ارتفاع بالای این شهر و همچنین وجود کوههای منطقه الوند. نیز باعث شده که تاثیر هوای کوهستانی بهتر حس شود. از عوامل موثر بر اقلیم همدان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- جریانهای پرفشار هوای سرد شمالی و غربی
- ارتفاع بالا
- دوری از دریا
- وجود کوهها
از ارتفاعان مشهور این مطنقه می توان به قلل الوند، یخچال و قزل ارسلان می توان اشاره نمود.
همدانی ها اصطلاح جالبی در تعریف هوای سرد دارند: “زوقوم میباره.”
نژاد مردم همدان
نژاد مردم همدان متشکل از اقوام فارس، ترک، لر، لک و فارس هست.
- اقوام ترک در شمال و غرب استان، به ویژه شمال و غرب شهرستان همدان
- اقوام لر و لک در شهرستانهای ملایر، نهاوند و بخش
- اقوام فارس در مرکز استان، تقریبا از دوره مادها
- اقوام کرد، در غرب و شمال غرب استان
علاوه بر نژاد مردم همدان باید اشاره کرد که مردمان مسیحی و یهودی نیز از دیرباز در این منطقه ساکن بوده اند.
گردشگری همدان
احتمالا می توانید تمام عمرتان را در همدان بگردید و باز هم یک جای جدید و تاریخی پیدا کنید. به شخصه این موضوع را بارها تجربه کرده ام. همدان قدیمی ترین شهر ایران و از باستانی ترین شهرهای جهان به حساب می آید. در ادامه به فهرستی گزیده از جذابیت های همدان اشاره میشود.
- غار علیصدر: دومین غار آبی جهان
- آرامگاه بوعلی سینا، دانشمند و فیلسوف شهیر ایران و جهان
- آرامگاه باباطاهر از شعرا و عرفای بزرگ قرن چهار و پنج
- گنجنامه: کتیبه های مربوط به دوران داریوش و خشایارشاه، هخامنشیان
- تپه هگمتانه: شهری به قدمت سه هزار سال.
- کلیسای گریگوری استفان
- گنبد علویان
- آرامگاه استرومردخای
- حمام تاریخی قلعه
- برج قربان
- مجسمه شیرسنگی
- تپه عباس آباد
- بازار همدان
- کوهستان الوند
ترجمه کتیبه های گنجنامه
متن کتیبه داریوش اول: «خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. مَنَم داریوش، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»
متن کتیبه خشایارشاه: «خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»
خصوصیات مردم همدان
به عنوان یک همدانی سعی دارم جانبداری نکنم، اما از مهمترین خصوصیات مردم همدان باید به هوش اشاره کرد. جالب اینکه واژه استراتژی در بین شهرهای ایران بیشتر از همه در همدان جستجو شده است.(منبع: گوگل ترند) از سایر خصوصیات مردم همدان باید به رک بودن، عملگرایی، و البته نکته سنجی و فن بیان اشاره کرد. یک همدانی همیشه بهترین جواب را در آستین دارد. اراده قوی را نیز باید به این لیست اضافه کنید.
گردآوری: دکتر مهدی جباریان
هوش، معرفت، عرفان، صبور، نجيب، زندگي جمع كن، صنعت گر، هنرمند، بسيار مقتصد و اهل مراعات ، نجيب سر به راه امين، معقول، مدير محترم باشخصیت، توجه به ادب نسل و مراعات حال همسايه ، تو دار تو دار تودار، رازدار رازدار رازدار مادرم همداني هستن…