بیان خلاصه بحث درباره تفکر سریع و کند آسان نیست. دانیل کانمن در کتابی جالب به شما کمک میکند تا تفکر خود را بهبود دهید و بتوانید خطاهای شناختی را بهبود دهید. در اینجا فقط بیانی خلاصه از این دیدگاه ارایه میشود. اما خواندن این کتاب حتما ارزشش را دارد.
فهرست محتوا
تفکر سریع و کند
مغز انسان درای دو سیستم می باشد: سیستم یک (سیستم سریع، شهودی) و سیستم دو (کند، تحلیلی)
سیستم یک – سریع است و بر اساس شهود عمل می کند. این سیستم یک جواب راضی کننده به مسائل ارایه میدهد. این سیستم دوم مغز است که به طور تحلیلی عمل خواهد کرد. آیا مغزتان شما را فریب می دهد؟ خیر این سیستم عملکردی مغز است که بر اساس مفهوم سهولت شناختی عمل خواهد کرد.
سهولت شناختی: مغز می خواهد حداقل مسیر مقاومت را طی کند.
مغز از مصرف کردن انرژی متنفر است. دوست دارد که در آسایش باشد و کمتر تلاش کند. چیزهایی را دوست دارد که آشناتر هستند. از چیزهایی خوشش می آید که درکشان آسان است. به سمتی کشیده می شود که احساس امنیت بیشتری کند. این به معنای سهولت شناختی است.
هزاران سال پیش، اگر در یک محیط آشنا بودید، احتمال زنده ماندن شما بسیار بیشتر از این بود که بخواهید وارد یک جنگل جدید و ناشناخته بشوید. بنابراین مغز چیزهای آشنا را ترجیح میدهد. چیزهایی را انتخاب می کند که دیدنشان آسان است و درکشان نیز راحت خواهد بود.
این موضوع پیامدهای بزرگی به خصوص در مورد اقناع، بازاریابی و تاثیرگذاری دارد، زیرا به معنای آن است که می توان سهولت شناختی ایجاد کرد.
تسهیل شناختی یک دلیل اصلی زمینه ای برای وجود تبلیغات بر اساس برند می باشد. این دلیلی است که بسیاری از شرکت ها به خاطرش با صرف هزینه های زیاد از سلبریتی ها و مانند آن در تبلیغات استفاده میکنند. آنها میدانند که مصرف کنندگان مسیر کمترین مقاومت را معمولا در پیش خواهند گرفت.
سهولت شناختی جالب است چرا که بازیگران بد نیز می توانند از آن استفاده کنند. چرا که ورودی ها بر اساس واقعی بودن یا دقت توسط مغز سنجش نمیشوند.
کانمن در تفکر سریع و کند می گوید که یک روش قابل اعتماد برای اینکه مردم به دروغ باور داشته باشند، تکرار مکرر است. چرا که آشنایی با موضوع را نمی توان به راحتی از حقیقت تشخیص داد.
سازمانهای اقتدارگرا و بازاریابان این واقعیت را میدانند. اما این روانشناسان بودند که دریافتند برای واقعی جلوه دادن چیزی لازم نیست که کل یک حقیقت یا ایده را تکرار نمایید.
جایگزینی سوال: وقتی با یک سوال دشوار روبرو میشویم، به سوالی که از نظر شناختی آسانتر است جواب خواهیم داد.
یک پدیده جالب دیگر در تفکر سریع و کند، پاسخ گویی به سوال آسانتر است. در مواجه با سوالات سخت ذهن انسان به دنبال مساله ای آسانتر برای حل کردن میگردد. به طور نمونه سوال می تواند این باشد”آیا من باید در سهام شرکت اپل سرمایه گذاری کنم؟” سوال جایگزین هم می تواند این باشد:”آیا من محصولات اپل را دوست دارم؟”
همانطور که متوجه شدید در سوال اول نیاز به سیستم دوم تفکر می باشد. اما خب تبدیل آن به سوال آسانتر باعث میشود که ذهن بتواند با اتکا به سیستم اول به آن پاسخ بدهد.
همه چیز همانطوری است که می بینید.
دوستی را تصور کنید که در منطقه ای بزرگ شده باشد که با سگهای ولگرد و مهاجم در آن ناحیه مشکل دارند. همچنین تصور کنید که این دوست توسط این سگها تعقیب شده باشد و چند دوست دیگر هم دارد که توسط چنین سگهایی گزیده شده باشند.
حتی اگر این دوست را با دوست داشتنی ترین سگها هم روبرو کنید به احتمال زیاد بر اساس سیستم سریع وضعیت تدافعی یا ترس یا فرار به خود خواهد گرفت.
مغز می تواند نتایج را به طور اطمینان بخشی حتی بر اساس اسناد محدود شکل دهد. و سپس بر اساس این نتایج که متکی بر اطلاعات ضعیف است عمل کند. افراد بر اساس همین اطلاعات محدود شروع به ایجاد نگرش و عقاید می کنند.
مردم از تسهیل شناختی به عنوان یک راه آسان برای گوش کردن به سخنان جهت مقابل استفاده می کنند. و تنها به اطلاعاتی دقت میکنند که عقاید موجودشان را تایید نماید.
از دیدگاه یک بازاریاب این نقطه نظر چیزهایی مانند برندسازی یا آشنایی با برند را توجیه میکند. اگر مخاطبی را هدف گرفته باشید که به دنبال مساله ای باشد که شما بتوانید حل کنید…سپس جایگاه خوبی خواهید یافت.
معماری چارچوب بندی و انتخاب: عقیده شما می تواند بر طبق نحوه طرح پرسشتان تغییر کند.
شانس زنده ماندن یک بیمار ۹۰ درصد است. شانس مرگ یک بیمار ۱۰ درصد است. این دو جمله دقیقا یک معنا دارند اما تاثیر متفاوتی روی ذهن خواهند داشت. فقط به این دلیل که به گونه ای متفاوت بیان میشوند.
در تفکر سریع و کند ، چارچوب بندی نیز می تواند به عنوان یک حربه دیگر برای بازی دادن ذهن به کار گرفته شود. ۹۰ درصد بدون چربی / ۱۰ درصد چربی دقیقا به یک معنا و با تاثیرگذاری متفاوت روی ذهن.
بی توجهی به نرخ پایه : هنگام قضاوت درباره احتمال، وزن بیشتری به احساسات میدهیم و برای آمار وزن کمتری در نظر می گیریم.
نرخ پایه را به عنوان تناوب رویدادها بر اساس داده های تاریخی و قابل مشاهده در نظر بگیرید. این می تواند شامل هر چیزی باشد: به طور مثال نرخ پایه نرخ پایه بسته شدن کافی شاپ ها در سال اول ممکن است ۹۴ درصد باشد. اما کسی که اقدام به بازکردن یک کافی شاپ می کند اینطور فکر نخواهد کرد. ذهن ما تمایل دارد که برخی از نرخ های پایه را در زمان سنجش احتمال مسائل ندیده بگیرد.
کتابدار یا کشاورز؟
این مثال از کتاب تفکر سریع و کند کانمن می آید. جایی که وی درخواست می کند تا بر اساس این اطلاعات یک شغل را حدس بزنید:
“استیو بسیار خجالتی و گوشه گیر است…او به نظم، ساختار نیاز دارد و علاقه زاید به جزئیات دارد.”
به نظرتان استیو یک کتابدار است یا یک کشاورز؟
اگر مثل اکثر مردم باشید، شما قضاوت می کنید که او یک کتاب دار است که دلیلش هم توصیف ارایه شده میباشد. در حالی که نرخ پایه نادیده گرفته میشود. این نرخ هم این است که تعداد بسیار بیشتری کشاورز در دنیا نسبت به تعداد کتابداران وجود دارد. بر اساس این توصیف کوتاه به نظر استیو کتابدار باشد، در حالی که از نظر آماری احتمال بیشتری درباره کشاورز بودن او وجود خواهد داشت.
هزینه های از دست رفته : ما از ایده هدر دادن آنچه قبلا انجام داده ایم متنفریم.
خطاری هزینه از دست رفته به گرایش ما برای پیگیری چیزهایی اشاره دارد که دلایل منطقی برایشان موجود نیست. چرا که ما تحت تاثیر آنچیزی هستیم که تا به امروز برای آن سرمایه گذاری کرده ایم.
به طور مثال وارد یک رشته تحصیلی برای دوره ای ۴ ساله شده اید و دو سال را هم گذرانده اید. در همین زمان عقلانیتتان به این نتیجه میرسد که این رشته به درد شما نمی خورد اما در عمل به خودتان می گویید که حالا که دو سال گذشته ادامه دهم و این را به پایان برسانم. در حالی که هیچ برنامه ای برای آتیه آن وجود ندارد. این هم به نوعی تحت تاثیر تفکر سریع و کند قرار خواهد گرفت.
مطالب مرتبط
