ارزیابی استراتژیک و ابزارهای آن
درک آنچه که در حال انجام شدن است ماهیت ارزیابی را تشکیل میدهد. ارزیابی استراتژیک به معنای جمع آوری اطلاعات پیرامون کیفیت اجرای فرآیند برنامه ریزی استراتژیک میباشد. ارزیابی استراتژیک به عنوان فرآیند تعیین اثربخشی استراتژی های خاص در جهت دستیابی به اهداف سازمانی و انجام عملیات اصلاحی در زمان نیاز تعریف شده است.
ارزیابی استراتژیک گام نهایی در فرآیند مدیریت استراتژیک می باشد.
فهرست محتوا
فعالیتهای کلیدی در ارزیابی استراتژیک
- آزمون پایه های بنیادین استراتژی های شرکت
- مقایسه نتایج واقعی با نتایج مورد انتظار
- انجام عملیات اصلاحی
ارزیابی در جهت اطمینان حاصل کردن از دستیابی استراتژی ها به اهداف سازمانی انجام میگیرد.
طبیعت ارزیابی استراتژیک
طبیعت ارزیابی استراتژیک و فرآیند کنترل تست اثربخشی استراتژی میباشد. بنابراین این قسمت از فرآیند استراتژی را باید به عنوان یک عنصر ضروری در حفظ سازمان در مسیر موفقیت در نظر گرفت. در طی ارزیابی و کنترل استراتژیک، استراتژیست ها تلاش می کنند تا به سوالات زیر پاسخ دهند:
- آیا همه فرضیه ها در طی تدوین استراتژی صحیح بوده اند؟
- آیا استراتژی سازمان را به سمت اهدافش هدایت می کند؟
- آیا سازمان و مدیران آن آنچه را که باید انجام میدهند؟
- آیا نیاز به تغییر یا تدوین مجدد استراتژی وجود دارد؟
- کیفیت عملکرد سازمان چگونه است؟
- آیا برنامه بر اساس زمان بندی به پیش میرود؟
- آیا منابع به خوبی بهینه سازی شده اند؟
- چه نیازمندی هایی در جهت بهینه سازی منابع و دستیابی به اهداف وجود دارد؟
- آیا سودآوری افزایش یافته است؟
- آیا فروش افزایش یافته است؟
- آیا بازده سرمایه یا سود تسهیمی یا حاشیه سود افزایش یافته اند؟
ارزیابی استراتژیک در دو سطح انجام میگیرید:
- کنترل استراتژیک
- کنترل عملیاتی
در سطح استراتژیک ما به دنبال بررسی هماهنگی استراتژی با محیط هستیم. در سطح عملیاتی، تلاش برای ارزیابی نحوه پیگیری یک استراتژی خاص انجام میشود.
اهمیت ارزیابی استراتژیک
ارزیابی استراتژیک کمک میکند تا اعتبار انتخاب استراتژیک بررسی شود. همچنین باعث میشود که بازخورد در شکل ادامه داری در زمان تدوین و پیاده سازی باید انجام بگیرد. همچنین در زمان اجرا و به نتیجه رسیدن استراتژی نیز حضور خواهد داشت. ارزیابی و کنترل استراتژی همچنین به بررسی هماهنگی تصمیمات با استراتژی ها کمک می کند. در طی این ارزیابی حجم زیادی از اطلاعات و تجربه برای استراتژیست ها فراهم میشود که می تواند در برنامه ریزی جدید استراتژیک به کارآید.
مشارکت کنندگان در ارزیابی استراتژیک
- سهامداران
- هیات مدیره
- مدیران اجرایی
- مراکز سود یا واحدهای کسب و کار
- برنامه ریزان شرکت یا دپارتمان
- مدیران سطح ایرانی
- شاخص های داخلی و خارجی سازمانی
موانع ارزیابی
- محدودیت های کنترل
- دشواری های ارزیابی
- مقاومت در برابر ارزیابی
- گرایش به نگاه کوتاه مدت
- اعتماد به کارآیی به جای اثربخشی
دشواری های ارزیابی
به خاطر وجود بعضی از دلایل ارزیابی با دشواری هایی همراه خواهد بود:
- افزایش شدید پیچیدگی محیطی.
- افزایش دشواری پیش بینی درست آینده
- افزایش تعداد مولفه ها.
- نرخ سریع منسوخ شدن، حتی در مورد بهترین برنامه ها.
- افزایش تعداد رویدادهای داخلی و خارجی تاثیرگذار بر سازمان.
- کاهش دوره های زمانی که برنامه ریزی باید بر اساس درجه اطمینان می تواند انجام شود.
نیازمندی های ارزیابی اثربخش
- کنترل باید شامل حداقل اطلاعات مفید باشد. حجم زیاد اطلاعات باعث سردرگمی میشود.
- ارزیابی استراتژیک باید تنها فعالیت های مدیریتی و نتایج را در برگیرد.
- کنترل باید در زمان مناسب و با تکیه بر زمان بندی مناسب انجام شود.
- کنترل های کوتاه مدت و بلندمدت باید در توازن به کار گرفته شوند.
- می بایست به منظور تشویق مدیران برای انجام فعالیتهای درست سیستم پاداش مناسبی تعریف شود.
- تاکید نامناسب بر تنبیه باعث چسبیدن بیش از حد مدیران به کارآیی به جای اثربخشی خواهد شد.
معیارهای ارزیابی استراتژیک
- تداوم : استراتژی نباید نماینده اهداف و خط مشی های ناپایدار باشد.
- هم خوانی : استراتژی میبایست نماینده واکنش انطباقی به محیط و تغییرات بحرانی آن باشد.
- مزیت : استراتژی می بایست به دنبال ایجاد و حفظ مزیت رقابتی در یک بخش مشخص از فعالیتها باشد.
- امکان پذیری : یک استراتژی میبایست با منابع سازمان هماهنگ باشد. باید بتوان بر اساس منابع انسانی و مالی و… سازمان استراتژی را به انجام رسانید.
تکنیکهای کنترل استراتژیک
تحلیل شکاف
- تحلیل شکاف یک تکنیک ارزیابی استراتژیک است که برای سنجش شکاف بین موقعیت فعلی سازمان و وضعیت مطلوب آن انجام می گردد.
- تحلیل شکاف برای ارزیابی جنبه های گوناگون کسب و کار، از سود تا تولید، بازاریابی، تحقیق و توسعه و سیستم های اطلاعات مدیریت اجرا میشود.
- معمولا، داده های مالی تحلیل شده و با سایر کسب و کارها در صنعت ارزیابی میشوند تا شکاف بین سازمان و قویترین رقبای آن مشخص شود.
تحلیل موقعیت
- تحلیل موقعیت یک تکنیک دیگر برای ارزیابی استراتژیک است که به عنوان قسمتی از فرآیند مدیریت استراتژیک به کار گرفته میشود. تحلیل موقعیت به ارزیابی نقاط قوت و ضعف سازمان و تهدیدها و فرصتها می پردازد.
- قوت ها و ضعف ها عوامل داخلی هستند، در حالیکه فرصت ها و تهدیدها عوامل خارجی می باشند.
- این شناسایی برای تعیین نحوه تمرکز منابع به منظور دستیابی به مزیت از طریق قوت ها و فرصتها و مبارزه با ضعف ها و تهدیدها ضروری میباشد.
تحلیل pest
- یک ابزار معمول دیگر در ارزیابی استراتژیک، تحلیل محیط کلان میباشد که به بررسی عوامل محیطی از قبیل عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری می پردازد که می تواند بر توانایی سازمان برای دستیابی به اهدافش تاثیر بگذارد.
- عوامل سیاسی میتواند موارد مانند مقررات مالی، قوانین مربوط به حقوق و دستمزد…در بر بگیرد.
- عوامل اقتصادی شامل همه تغییرات در اقتصاد میباشد، در حالی که عوامل اجتماعی ممکن است شامل تغییرات دموگرافیک و نگرشهای متغیر باشد. فشارهای تکنولوژیک نیز در اینجا باید در نظر گرفته شوند.
- این تغییرات در کنترل سازمان نیستند اما باید در فرآیند تصمیم گیری سازمانی مورد ارزیابی قرار بگیرند.
بنچ مارکینگ
بنچ مارکینگ یک تکنیک ارزیابی استراتژیک است که معمولا با مقایسه با سایر شرکتها در صنعت انجام میشود. گاها این روش برای مقایسه شرکت با گذشته خود نیز کاربرد دارد. تنوعی از معیارهای عملکرد به همراه رویه ها و خط مشی ها در اینجا مورد قیاس قرار میگیرند تا تغییرات لازم برای حفظ مزیت رقابتی پایدار شناسایی شود.
کارت امتیازی متوازن
کارت امتیازی متوازن یا BSC یک ابزار ارزیابی استراتژیک مهم است که به شرکت اجازه میدهد تا استراتژی را بر اساس ۴ جنبه آن بررسی کند: عملکرد مالی، دانش مشتری، فرآیندهای داخلی کسب و کار و یادگیری و رشد. این روش به دنبال پاسخ گویی به سوالاتی میباشد:
- کیفیت بهبود و خلق ارزش در حوزه کیفیت محصول و نوآوری چگونه است؟
- شرکت چگونه از شایستگی های محوری و مزیت رقابتی خود محافظت میکند و آنها را توسعه میدهد؟
- میزان رضایت مشتریان شرکت چگونه است؟
PERT , CPM
تکنیک ارزیابی برنامه یا تکنیک مسیر بحرانی برای برنامه ریزی و ارزیابی فعالیت ها ایجاد شده اند. PERT به مدیریت کمک میکند تا به سوالات زیر پاسخ دهد:
- شناسایی زمان پایان پروژه.
- شناسایی شروع و پایان فعالیت هر فرد در ارتباط با پروژه.
- آیا منابع از بخش های غیربحرانی را میتوان بدون تاثیر گذاشتن بر کل پروژه به قسمتهای بحرانی منتقل کرد؟
CPM با هدف زمانبندی ایجاد شده است. از این روش برای شناسایی روابط بین کارها و مسیر بحرانی در کار استفاده میشود.
شما نمیتوانید چیزی را مدیریت کنید که نتوانید آنرا ارزیابی نمایید.
پیتر دراکر
مطالب مرتبط
