هوش استراتژیک مربوط به جمع آوری، پردازش، تجزیه و تحلیل و انتشار هوشی است که برای شکل دادن به خط مشی، سیاست گذاری و برنامه های نظامی در سطح فردی تا ملی لازم خواهد بود.
دونالد مارچند اعتقاد دارد که هوش استراتژیک رهبران سازمانی، موجب به وجود آمدن هوشمندی رقابتی میشود. در واقع این توانایی سازگارپذیری با شرایط دائما متغیر امروزی می باشد که با گام برداشتن در یک مسیر ثابت و هموار مغایرت دارد.
بر اساس دیدگاه مایکل مک کبی، مشخصه ها و توانمندی های زیر مشخص کننده هوش استراتژیک در برخی از موفقترین رهبران سیاسی، بازرگانی، نظامی جهان می باشد.
- آینده نگری، توانایی درک روندهایی که تهدیدها یا فرصتهایی را برای یک سازمان ایجاد میکنند.
- چشم انداز سازی، توانایی ایده پردازی برای یک آینده ایده آل بر اساس آینده نگری و خلق فرآیند برای درگیر کردن دیگر به منظور پیاده سازی چشم انداز مورد نظر.
- تفکر سیستمی، توانایی درک، تلفیق و ترکیب عناصری که در کل برای رسیدن به یک هدف مشترک عمل می کنند.
- ایجاد انگیزه، توانایی ایجاد انگیزه در افراد مختلف برای همکاری با یکدیگر برای اجرای یک چشم انداز. درک آنچه که به افراد انگیزه می دهد، مبتنی بر توانمندی های دیگر از جمله هوش شخصیتی می باشد.
- مشارکت، توانایی ایجاد اتحاد استراتژیک با افراد، گروهها و سازمانها. این ویژگی به هوش شخصیتث بستگی دارد.
دیدگاههای جدید در این حوزه بر عواقب عصر مدرن اطلاعات تمرکز دارند، که باعث شده است حجم عظیمی از اطلاعات نسبت به گذشته در دسترس قرار بگیرند. به طور نمونه آلفرد رولینگتون توصیه میکنند که سازمانها هوشمند با شکستن مدلهای سنتی خود به چالشهای عصر اطلاعات مدرن نزدیک شوند تا به طور عمیق و مداوم به یکدیگر متصل باشند.
ابعاد هوش استراتژیک
هوشمندی استراتژیک در عمل ترکیبی از انواع دیگر هوش است که برای ایجاد ارزش افزوده اطلاعات و دانش در راستای تصمیم گیری استراتژیک به کار می رود. در تحقیقی ابعاد هوش استراتژیک به شرح زیر از قول کروگر بیان شده است:
- هوش رقابتی.
- هوش کسب و کار.
- مدیریت دانش.
همچنین با توجه به اینکه این مفهوم ترکیبی از سایر انواع هوش میباشد، محقق دیگری به ابعاد هوشمندی استراتژیک به شرح زیر اشاره می کند. در اینجا منظور این است که عناصر زیر در آن ترکیب میشوند:
- هوش تجاری.
- هوش رقابتی.
- هوش جمعی/سازمانی.
- مدیریت دانش.
- هوش هیجانی. عاطفی.
- هوش معنوی.
- هوش فرهنگی. اجتماعی.
- هوش مصنوعی.
