مدل نیروهای رقابتی یکی از ابزارهای تحلیل استراتژیک است که برای تجزیه و تحلیل رقابت در یک صنعت استفاده می شود. این مدل معمولا با عنوان مدل پنج نیروی رقابتی پورتر شناخته میشود که شامل پنج نیروی زیر است: شدت رقابت، تهدید تازه واردان، قدرت چانه زنی خریداران، قدرت چانه زنی تامین کنندگان و تهدید محصولات یا خدمات جایگزین
در مدل نیروهای رقابتی از ششمین نیرو یا قدرت ارایه کنندگان محصولات یا خدمات مکمل نیز یاد میشود. این مدل به یک شرکت کمک می کند خطرات موجود در صنعتی را که در آن فعالیت دارد درک کرده و تصمیم بگیرد که چگونه می خواهد استراتژی های خود را در پاسخ به رقابت اجرا کند.
فهرست محتوا
پنج نیروی رقابتی پورتر
شدت رقابت در صنعت
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند بر شدت رقابت در یک صنعت تاثیر بگذارد.
- تمرکز رقبا: هرچه رقبا بیشتر باشند، شدت رقابت بیشتر خواهد بود.
- همگنی محصولات: صنایعی که محصولات مشابه می فروشند احتمالا رقابت بیشتری دارند.
- هزینه های تغییر برای مصرف کننده: اگر هزینه تغییر محصول به محصول رقیب برای مصرف کنندگان زیاد باشد، احتمالا شرکت با رقابت کمتری روبرو خواهد شد.
- ظرفیت تولید بیش از حد: وقتی ظرفیت تولید مازاد در یک صنعت وجود داشته باشد، رقابتی بیشتر وجود دارد.
- وفاداری به برند: با کاهش وفاداری به برند رقابت افزایش می یابد.
- اثرات شبکه: به اثر مثبت شبکه در زمان وجود مصرف کنندگان بیشتر یک محصول اشاره دارد. زمانی که اثر شبکه وجود داشته باشد، ارزش محصول یا خدمت برای مصرف کنندگان بیشتر می شود.
تهدید تازه واردها
تهدید تازه واردها تحت تاثیر عوامل از قبیل:
- وفاداری به برند
- مزیت هزینه یا صرفه جویی در مقیاس.
- هزینه سوییچ کردن بین محصولات رقبا.
- تاثیر شبکه.
- ظرفیت بیش از حد تولید.
- مقررات دولتی: مقررات دولتی سختگیرانه می تواند به عنوان مانعی برای ورود به یک صنعت به حساب آید.
- موانع خروج: صنایعی که خروج از آنها سختتر است با ورود رقبای کمتری مواجه میشوند.
- هزینه های ثابت بالا: مواردی مانند تجهیزات ویژه، املاک و زمین نمونه ای از هزینه های ثابت بالا هستند.
- مهارت های تخصصی: هنگام ورود به یک صنعت نیاز به مهارتهای خاص باعث کاهش احتمال ورودی می شود.
قدرت چانه زنی خریداران
قدرت چانه زنی خریداران وقتی زیاد است که:
- خریداران بزرگ یا متمرکز هستند، بنابراین تصمیمات آنها برای خرید یک محصولا یا خدمت تاثیر بیشتری بر شرکت دارد.
- خریداران درصد زیادی از محصول را خریداری می کنند.
- خریداران اطلاعات خوبی از میزان تقاضای محصول و قیمتها دارند.
در شرایط زیر حساسیت خریداران به قیمت زیاد خواهد بود:
- رقبای زیادی در صنعت وجود دارند که با قیمت پایینتر و ویژگی های بهتر محصول، گزینه های بیشتری به خریداران می دهند.
- جایگزین های زیادی موجود است.
- هزینه های تغییر در صنعت پایین هستند.
- همگنی محصول در بازار زیاد است.
قدرت چانه زنی تامین کننده ها
قدرت چانه زنی تامین کننده ها یکی از پنج نیروی رقابتی پورتر می باشد. این نیرو زمانی زیاد میشود که:
- تامین کننده ها بزرگ یا متمرکز باشند.
- تامین کننده ها توان یکپارچه سازی روبه جلو را داشته باشند.
- رقبا درصد کمی از نیاز خود را از تامین کننده ها خریداری کنند.
کشش قیمتی تامین کننده ها زمانی زیاد خواهد بود که:
- جایگزین های کمی برای آنها موجود باشد.
- محصولات جانشین اندکی در دسترس باشند.
- هزینه سوییچ کردن برای خریداران زیاد باشد.
تهدید محصولات یا خدمات جانشین
شرکتها در زمانی تهدید بالای محصولات یا خدمات جانشین را تجربه می کنند که:
- هزینه تغییر برای خریداران کم باشد.
- محصولات جانشین دارای قیمت بهتر نسبت به محصولات فعلی باشند.
- جانشینها دارای ویژگی ها یا عملکرد بهتر باشند.
قدرت تامین کنندگان محصولات یا خدمات مکمل
این بخش به پنج نیروی رقابتی پورتر اضافه شده است. کالاها یا خدمات مکمل می توانند به محصولات موجود در یک صنعت ارزش افزوده دهند. با این حال، هنگامی که مکمل ها از ویژگی های جذابی برخوردار نباشند یا ارزشی برای مصرف کنندگان نداشته باشند، با کاهش رشد و سودآوری می توانند به یک مسئله برای صنعت تبدیل شوند.
هنگام تدوین استراتژی برای یک کسب و کار، تصمیم گیرندگان باید در نظر بگیرند که چگونه می توان ارائه دهندگان مکمل را به طور بالقوه تشویق به ادغام و تبدیل شده به بخشی از کسب و کار کرد. ادغام موفقیت آمیز با ارائه دهندگان محصولات مکمل به احتمال زیاد فرصتهای بازار را گسترش داده و منافع و افزایش سود را برای تجارت به همراه خواهد داشت.
