کتاب هنر جنگ در حدود ۲۵۰۰ سال قبل توسط یک استراتژیست نظامی در چین به نام سانتزو نگاشته شده است. این کتاب حاوی ۱۲بخش می باشد. در هر بخش به یک جنبه از نظام و جنگ و کاربرد تاکتیکها و استراتژی های نظامی اشاره شده است. هنر جنگ را بایست تاثیرگذارترین متن استراتژی در جنگهای آسیای شرقی دانست. که البته اثر آن به واقع جهانگیر بوده است. امروزه رد پای آنرا می توان در کسب و کار، استراتژی سیاسی و سایر حوزه ها مشاهده کرد.
فهرست محتوا
خلاصه کتاب هنر جنگ
فصل اول
سانتزو کتاب را با بحث پیرامون اهمیت برنامه ریزی مناسب “قبل از درگیری” آغاز میکند. تاکید این بخش بر ایجاد آمادگی برای تغییرات مداوم در شرایط جنگی است. وی پنج عامل اساسی را متذکر میشود که باید در مرحله برنامه ریزی مدنظر قرار بگیرند:
- نفوذ و تاثیر اخلاقی.
- آب و هوا.
- زمین.
- فرماندهی.
- دکترین یا طریقت.
در بحث اخلاقی به نوعی سانتزو به بررسی وضعیت میزان اعتماد بین مردم و حاکمیت می پردازد. البته این بحث کاملا شفاف نیست، اما می توان آنرا به نیاز به مشروعیت حاکمیت در بین آحاد مختلف به عنوان یک پیش شرط پیروزی در جنگ در نظر گرفت.
سپس هنر جنگ، به اهمیت برنامه ریزی بر اساس شرایط آب و هوایی می پردازد. هدف در اینجا این است که نیروها در یک زمان مناسب منتقل شوند تا روحیه آنها تضعیف نشود. هدف از این برنامه ریزی این خواهد بود که نیروها هنگام درگیری با دشمن در شرایط مطلوب باشند. این امر به معنای توانایی شما در برنامه ریزی برای موارد احتمالی درگیری و رویارویی(احساس عاطفی، وضعیت مالی، پریشانی در روابط…) برای آمادگی خواهد بود.
دو عامل آخر در اینجا فرماندهی و دکترین هستند. فرماندهی را باید ارزیابی اعتبار فرمانده توسط زیردستان و میزان شایستگی وی دانست. آیا وی تنها یک فرمانده است یا به عنوان رهبر مورد قبول می باشد؟ سپس دکترین مطرح میشود که شامل سازماندهی، کنترل، تعیین درجه مناسب برای افراد، تنظیم مسیرهای تامین و تهیه اقلام اساسی مورد استفاده ارتش خواهد بود. این عنصر برنامه ریزی چنان اهمیتی دارد که سانتزو ادعا میکند کسانی که در آن مهارت دارند برنده میشوند.
در هر صورت با تغییر شرایط، ارزیابی همیشگی است و باید برنامه ریزی منطبق با شرایط باشد.
فصل دوم
این فصل بیشتر مربوط به عملیات جنگ است. با این حال ، این دستورالعمل می تواند به زندگی شما نیز رسوخ کند. سان تزو استدلال می کند که اگر بخواهید بر اساس سرعت و قاطعیت عمل کنید ، پشتیبانی ارتش اعزامی به جنگ از طریق تجهیزات و تهیه آنها ضروری است. این مربوط به “اصول” ری دالیو مربوط میشود. اصول را باید زودتر از موعد پیاده کرد تا در زمان لازم به کمک بیایند. هنر جنگ پیشنهاد می کند که استفاده صحیح از منابع دشمن (در صورت تصرف) می تواند چنین پیروزی را تضمین کند. به طور مداوم سلامت روحی و جسمی زیردستان خود را ارزیابی کنید تا مطابق با وضعیت فعلی آنها به درستی برنامه ریزی کنید.
این اصل می تواند برای خانواده، کارکنان، فرزندان، به کار برده شود. به یاد داشته باشید که خط فرمان باید مستقیم، شفاف و موجز باشد.
فصل سوم
این فصل جالب بیشتر بر روی تاکتیک های پیشگیرانه تمرکز دارد. سان تزو اظهار میکند که تسلیم کردن دشمن بدون جنگ، نقطه اوج مهارت است. با برنامه ریزی دقیق، فرمانده می تواند با موفقیت موثرتری دشمن را تسلیم کند(تلفات و هزینه کمتر)
کسی که در حل مشکلات سرآمد است، این کار را قبل از بروز آنها انجام میدهد.
گراند دوک
روش پیچیده تر در اینجا جدا کردن دشمن از متحدان و منابعش، و در نتیجه حمله در زمان آسیب پذیری اوست.
صبر یک فضیلت است وهنگام جنگ این فضیلت مهمتر میشود. یادگیری کنترل احساسات همانطور که مارکوس اورلیوس می گوید بهترین راه حل برای جلوگیری از کشته شدن بیهوده نیروهای شماست.
در اینجا دانش فرمانده در مسیر پیروزی به چند چیز وابسته است:
- حداکثر شناخت راجع به خود و نیروهای خود و همچنین رقبا. زمانی که آنها پیشرفت میکنند و زمانی که عقب نشینی خواهند کرد.
- شناخت نحوه استفاده از نیروهای کوچک و بزرگ(منابع، تیمهای کاری، منابع انسانی..)
- یادگیری نحوه صبر کردن در زمانی که طرف مقابل آنرا انجام نمی دهد.
- عدم تداخل در سطوح فرماندهی.
فصل چهارم
این فصل را باید با گفتن عبارت”جوجه ها را آخر پاییز میشمارند” خلاصه کرد. زمانی که به طور پیش هنگام فکر میکنید، پیروزی از آن شما خواهد بود. در هنر جنگ این واضح بودن نوعی از سوتفاهم است. فرمانده فرزانه قبل از رسیدن به موعد از هر فرصت و زمانی بهره می برد.
سرانجام سان تزو”عناصر جنگ” را ارائه میدهد که نمایانگر یک ذهنیت تقریبا تائوئیستی می باشد:
- ارزیابی فضا.
- تخمین مقادیر.
- محاسبات.
- مقایسه.
- احتمال پیروزی.
ارتش پیروز، قبل از جنگ به پیروزی میرسد.
هنر جنگ
فصل پنج
در این فصل به اهمیت ایجاد نظم در میان هرج و مرج از طریق ساختن سلسله مراتب رتبه بندی اشاره میشود. افراد پایین دست از مافوق اطاعت میکند و مافوق نیز برای اطمینان از امنیت زیردستان برنامه ریزی صحیحی خواهد داشت.
فصل شش
فریب نام این فصل است (نه واقعاً ، فقط موضوع اصلی). در اینجا ، پیروزی های عمومی هنگامی به وقوع می پیوندند که فرماندهان بتوانند مخالفان را گمراه کنند تا آنان باور کنند یک پیروزی سریع در پیش است. این روش را مانند روش هویج و چماق در نظر بگیرید. شما باید حیوان را به راحتی با طعمه هدایت کنید تا آن را به موقعیت دلخواه خود برساند و یا آنطور که تمایل دارید کار را انجام دهد. همان مفهوم در اینجا با فریب دشمن ، شما باید به طور مداوم تاکتیک های خود را با توجه به شرایط همیشه در حال پیشرفت در میدان جنگ تغییر دهید. وی در پایان با بیان اینکه بهترین راه برای سوق دادن دشمن بی خبر به دام این است که به آنها توهم دهیم که راهی برای فرار وجود دارد. این فریب غلط ، نیروهای مخالف را در برابر حمله برنامه ریزی شده آسیب پذیر می کند.
این مورد بیشتر در تجارت و البته سیاست قابل اجرا است. شما باید اسرار خود را از مخالفان پنهان نگه دارید. اطلاعات نادرست را فاش کنید تا رقابت شما بتواند مطابق با آن عمل کند و بر اساس آنچه در واقع قصد داشتید این امتیاز را برای شما فراهم کند.
فصل هفت
در این فصل به خطرات درگیری مستقم و چگونگی پیروزی در این درگیری ها اشاره شده است.
فصل هشت
فصل هشتم هنر جنگ با معرفی آوردگاههای مختلف برای نبرد آغاز میشود:
- کم ارتفاع – که ارتش نباید در آن اردو بزند.
- محل برقراری ارتباط – که در آن متحدان به یکدیگر می پیوندند.
- متروک – به سرعت باید از آن عبور کرد.
- محصور شده – خروج از آن نیاز به راه حل یابی دارد.
- قتلگاه – در اینجا مبارزه تنها گزینه است.
در این بخش سانتزو به استفاده از احساسات فرمانده مخالف مانند تنبلی، طمع، و غیره اشاره میکند. در دنیای زندگی روزمره و تجارت این ممکن است غیراخلاقی باشد و در بلندمدت به شما و جامعه ضربه وارد کند. این کار را در مرزهای اخلاقی انجام دهید.
فصل نهم
سانتزو در این قسمت از هنر جنگ به اهمیت کسب مزیت از زمینهای اطراف در هنگام کمپ زدن می پردازد. وی می گوید که خودتان در سمت آفتاب قرار بگیرید.
وی همچنین بر استفاده از عناصر و ویژگی های طبیعی اشاره میکند. ارزش دیدن و توجه به این ویژگی ها در دنیای تجارت نیز اهمیت دارد. شاید یک تمرکز بازاریابی جدید، استفاده از مواد جدید، …مشاهده ممکناتی که می توانند موفقیت شما را در آینده تضمین کنند.
فصل ده
سانتزو بر روانشناسی سالم فرمانده ارشد تمرکز دارد. شما به اندازه ضعیف ترین حلقه خود قوی هستید و اگر اتفاقا ضعیفترین حلقه رییس سلسله مراتب باشد، ناکامی قریب الوقوع خواهد بود. زمین و آوردگاه فیزیکی مهم است، اما به هیچ عنوان آوردگاه روانی را نباید دست کم گرفت.
از نظر سانتزو یک رهبر نباید بیش از حد نیاز برای افرادش دلسوزی کند. رهبری باید اطمینان حاصل کند که اجزا فرعی از طریق نظارت و ارزیابی مداوم در کنار هم بدون نقص کار کنند.
فصل یازده
در این فصل به جزییات بیشتری پیرامون مطالب گفته شده در فصول قبل پرداخته میشود. همچنین به مواردی که باید از آنها اجتناب شود مانند نفوذ کم عمق و ضعیف در خطوط دشمن.
سپس درباره زمین کانونی بحث میشود که نقطه مناسبی برای به دست آوردن متحدان است. این رویکرد آسان نیست و نیاز به احتیاط و دقت بالا دارد. پس از به دست آوردن اتحاد می بایست متحد را بیازمایید و سپس اقدام به حمله کنید. سپس از حمله به قلب دشمن صحبت شده است که باعث پراکنده شدن نیروها و سایر موارد میگردد.
فصل دوازده
فصل آخر در درجه اول به تاکتیکهای جنگ با آتش متمرکز شده اند. شاید بتوان آتش را به عامل تقویت کننده نیرو در مبارزه یا چنین چیزی یا سلاح در دنیای جدید مقایسه کرد.
فصل سیزده
این فصل به اهمیت جمع آوری اطلاعات خوب از منابع مختلف اشاره شده است و توضیحاتی پیرامون اداره ی سیستمهای امنیتی از نگاه سانتزو بیان میشود.
درسهایی از هنر جنگ
- تنها به جنگهایی وارد شوید که می دانید برنده آن خواهید بود.
- فریب یک کلید است.
- رهبری را یاد بگیرید.
- هنر جنگ پیروزی با کمترین هزینه است.
