ابرتورم چیست: علل، نمونه ها و آثار

ابر تورم زمانی است که قیمت کالاها و خدمات بیش از ۵۰ درصد در ماه افزایش یابد. با این نرخ، یک قرص نان می تواند در عصر یک روز گرانتر از صبح همان روز باشد. ابرتورم با شدت افزایش هزینه از سایر انواع تورم متمایز می شود.

علل ابرتورم چیست

ابر تورم دو علت عمده دارد: افزایش عرضه پول و تورم کشش تقاضا. مورد اول زمانی اتفاق می افتد که دولت یک کشور شروع به چاپ پول برای پرداخت هزینه های خود می کند. با افزایش عرضه پول، قیمت ها مانند تورم معمولی افزایش می یابد.

علت دیگر، تورم کشش تقاضا، زمانی رخ می دهد که افزایش تقاضا از عرضه پیشی بگیرد و قیمت ها را بالاتر ببرد. این می تواند به دلیل افزایش هزینه های مصرف کننده به دلیل رشد اقتصاد، افزایش ناگهانی صادرات، یا هزینه های بیشتر دولت اتفاق بیفتد.

این دو اغلب دست به دست هم می دهند. به جای محدود کردن عرضه پول برای توقف تورم، دولت یا بانک مرکزی ممکن است به چاپ بیشتر پول ادامه دهند. با کاهش بیش از حد ارز ، قیمت ها سر به فلک می کشند. هنگامی که مصرف کنندگان متوجه می شوند که چه اتفاقی می افتد، انتظار دارند تورم ادامه یابد. آنها اکنون بیشتر خرید می کنند تا بعداً قیمت بالاتری نپردازند. این تقاضای بیش از حد تورم را تشدید می کند. اگر مصرف کنندگان کالاها را ذخیره کنند و کمبود ایجاد کنند، شرایط حتی بدتر هم خواهد شد.

آثار ابرتورم چیست

وقتی ابر تورم در جریان است، رفتار مصرف کننده تعدیل می شود. مردم برای اینکه فردا پول بیشتری برای کالا نپردازند، از امروز شروع به احتکار می کنند. که ذخیره سازی کمبود ایجاد می کند. احتکار می تواند با کالاهای بادوام مانند اتومبیل و ماشین لباسشویی شروع شود. اگر تورم شدید ادامه یابد، مردم کالاهای فاسد شدنی مانند نان و شیر را احتکار می کنند. این ذخایر روزانه کمیاب و گرانتر می شود و اقتصاد از هم می پاشد.

مردم پس انداز خود را از دست می دهند زیرا پول نقد ارزش خود را از دست می دهد. به همین دلیل، افراد مسن اغلب آسیب پذیرترین افراد در برابر تورم شدید هستند. به زودی، بانک ها و وام دهندگان ورشکست می شوند، زیرا وام های آنها ارزش خود را از دست می دهند. پول نقد آنها تمام می شود زیرا مردم سپرده گذاری نمی کنند.

ابر تورم باعث سقوط شدید ارزش ارز در بازارهای ارز می شود. با افزایش سرسام آور قیمت کالاهای خارجی، واردکنندگان کشور از کار خارج می شوند. با کاهش شرکت ها، بیکاری افزایش می یابد. درآمدهای مالیاتی دولت کاهش می یابد و در ارائه خدمات اولیه با مشکل مواجه است. دولت برای پرداخت قبوض خود پول بیشتری چاپ می کند و تورم را بدتر می کند

در ابر تورم دو برنده وجود دارد. اولین ذینفع کسانی هستند که وام گرفتند و متوجه شدند که ارزش پول در حال سقوط، بدهی آنها را تا زمانی که عملاً از بین نرود، بی ارزش می کند. صادرکنندگان نیز برنده هستند زیرا کاهش ارزش پول محلی صادرات را در مقایسه با رقبای خارجی ارزان تر می کند. علاوه بر این، صادرکنندگان ارز خارجی دریافت می کنند که با کاهش ارزش پول داخلی، ارزش آن افزایش می یابد.

ابرتورم در جمهوری وایمار آلمان

شناخته شده ترین نمونه ابر تورم در دوران جمهوری وایمار در آلمان در دهه ۱۹۲۰ بود. در طول جنگ جهانی اول، تعداد مارک های کاغذی آلمانی به میزان چهار برابر افزایش یافت. تا پایان سال ۱۹۲۳، میلیاردها برابر افزایش پیدا کرد. از آغاز جنگ تا نوامبر ۱۹۲۳، بانک آلمانی رایشزبانک ۹۲.۸ کوئینتیلیون مارک کاغذی منتشر کرد. در آن دوره، ارزش مارک از حدود ۴ مارک در برابر یک دلار به یک تریلیون مارک معادل ۰.۳۴ دلار کاهش پیدا کرد.

با پایان یافتن جنگ، متفقین ۱۳۲ میلیارد مارک دیگر غرامت جنگی را به آلمان تحمیل کردند. تولید سقوط کرد و منجر به کمبود کالا، به ویژه مواد غذایی شد. از آنجایی که پول نقد مازاد در گردش بود و کالاهای کمی وجود داشت، قیمت اقلام روزمره هر ۳.۷ روز دو برابر می شد. نرخ تورم ۲۰.۹ درصد در روز بود. کشاورزان و سایرین که کالا تولید می کردند عملکرد خوبی داشتند، اما اکثر مردم یا در فقر زندگی می کردند یا کشور را ترک کردند.

ابرتورم در ونزوئلا

جدیدترین نمونه ابر تورم در ونزوئلا است. قیمت‌ها در سال ۲۰۱۳ تقریبا ۴۱ درصد افزایش یافت و تا سال ۲۰۱۸ تورم به ۶۵۰۰۰ درصد رسید.در سال ۲۰۱۷، دولت عرضه پول را ۱۴ درصد افزایش داد. سپس یک ارز دیجیتال به نام پترو معرفی شد، چرا که “بولیوار” واحد پول این کشور تقریبا تمام ارزش خود در برابر دلار را از دست داده بود. همچنین نرخ بیکاری به بیش از ۲۰% افزایش پیدا کرد.

چگونه ونزوئلا در چنین آشفتگی قرار گرفت؟

رئیس جمهور سابق ونزویلا، هوگو چاوز کنترل قیمت مواد غذایی و دارو را اعمال کرده بود. اما قیمت های اجباری آنقدر پایین بود که شرکت های داخلی را مجبور به ترک تجارت کرد. در پاسخ، دولت هزینه واردات را پرداخت نمود. در سال ۲۰۱۴، قیمت نفت به شدت کاهش یافت و درآمدهای شرکت های نفتی دولتی را کاهش داد. وقتی پول نقد دولت تمام شد، شروع به چاپ بیشتر اسکناس کرد.

تا سال ۲۰۱۶، بدهی خارجی ونزوئلا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بود. نرخ تورم سالانه قیمت های مصرف کننده در اوایل سال ۲۰۲۰ برابر با ۲۳۰۰ درصد بود. تا اواخر سال ۲۰۲۱، ونزوئلا همچنان از تورم شدید رنج می برد.

ابرتورم در زیمبابوه

زیمبابوه بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ تورم شدیدی را تجربه کرد. دولت برای پرداخت هزینه‌های جنگ در کنگو پول چاپ کرد. همچنین، خشکسالی و مصادره مزارع، عرضه مواد غذایی و سایر کالاهای تولید محلی را محدود نموده بود. در نتیجه، ابر تورم بدتر از آلمان شکل گرفت. نرخ تورم ۹۸ درصد در روز بود و قیمت‌ها هر ۲۴ ساعت دو برابر می‌شد. سرانجام این ابرتورم زمانی که کشور ارز خود را کنار گذاشت و سیستمی را جایگزین آن کرد که از چندین ارز خارجی، عمدتاً دلار آمریکا استفاده می‌کرد، پایان یافت.

ابرتورم در تاریخ امریکا

تنها زمانی که ایالات متحده دچار تورم شدید شد، در طول جنگ داخلی بود که دولت کنفدراسیون برای پرداخت هزینه جنگ پول چاپ کرد. نرخ تورم کنونی نشان می دهد که ایالات متحده به هیچ وجه به تورم فوق العاده نزدیک نیست (حتی دو رقمی هم نیست). در واقع، تورم ممکن است خیلی پایین باشد، زیرا تورم ملایم می تواند برای رشد اقتصادی خوب باشد.

فدرال رزرو با سیاست پولی انقباضی از تورم شدید در آمریکا جلوگیری می کند. وظیفه اصلی فدرال رزرو کنترل تورم و در عین حال اجتناب از رکود است. این کار را با سفت کردن یا کاهش عرضه پول انجام می دهد، که مقدار پول مجاز به بازار است. کم کردن عرضه پول، خطر تورم را کاهش می دهد در حالی که افزایش عرضه آن، خطر تورم را افزایش می دهد.