پارلمان یعنی چه (نظام پارلمانی چیست)

در سیاست و تاریخ مدرن، پارلمان یک نهاد قانونگذاری حکومت است. به طور کلی، یک پارلمان مدرن سه وظیفه دارد: نمایندگی رای دهندگان، وضع قوانین، و نظارت بر دولت از طریق استماع و تحقیق. این اصطلاح شبیه به ایده مجلس سنا، مجلس یا کنگره است و معمولاً در کشورهایی که پادشاهی فعلی یا سابق هستند استفاده می شود. برخی زمینه‌ها استفاده از کلمه پارلمان را به سیستم‌های پارلمانی محدود می‌کنند، اگرچه برای توصیف قوه مقننه در برخی از سیستم‌های ریاست‌جمهوری (مانند پارلمان غنا)، حتی در مواردی که در نام رسمی نیست، نیز استفاده می‌شود.

از لحاظ تاریخی، پارلمان ها شامل انواع مختلفی از مجامع مشورتی، توصیه ای و قضایی بودند که نمونه آن پارلمان فرانسه در قرون وسطی و اوایل دوره مدرن بود.

پارلمان یعنی چه؟

اصطلاح انگلیسی پارلمان از آنگلو نورمن گرفته شده است و به قرن چهاردهم می رسد، از پارلمان فرانسوی قرن یازدهم قدیمی، “بحث، گفتمان”، از parler، به معنای “گفت و گو” ریشه می گیرد. این معنی در طول زمان تکامل یافته است و در اصل به هر بحث، گفتگو یا مذاکره از طریق انواع مختلف گروه های مشورتی یا قضایی که اغلب توسط یک پادشاه احضار می شوند، اشاره دارد. در قرن پانزدهم، در بریتانیا، به طور خاص به معنای قانونگذار بود.

نظام پارلمانی چیست؟

نظام پارلمانی، یا دموکراسی پارلمانی، سیستمی از حکومت دموکراتیک یک ایالت (یا نهاد تابعه) است که در آن قوه مجریه مشروعیت دموکراتیک خود را از توانایی خود در کسب حمایت (“اعتماد”) قوه مقننه، معمولاً پارلمان، به دست می آورد.

در نظام پارلمانی، رئیس کشور معمولاً فردی متمایز از رئیس دولت است. این برخلاف سیستم ریاستی است که در آن رئیس کشور اغلب رئیس دولت نیز هست و مهمتر از همه، اینکه در سیستم ریاستی قوه مجریه مشروعیت دموکراتیک خود را از قوه مقننه نمی گیرد.

انواع نظام پارلمانی

محققین دموکراسی مانند آرند لیفارت دو نوع دموکراسی پارلمانی را متمایز می کنند: سیستم های وست مینستر و اجماع.

سیستم وست مینستر

کاخ وست مینستر در لندن، بریتانیا واقع شده است. سیستم وست مینستر از مجلس نمایندگان بریتانیا سرچشمه می گیرد.

سیستم وست مینستر معمولاً در کشورهای مشترک المنافع و کشورهایی که تحت تأثیر سنت سیاسی بریتانیا بودند یافت می شود. این مجالس تمایل بیشتری به بحث خصمانه دارند و جلسه علنی مجلس مهمتر از کمیته هاست. برخی از پارلمان‌ها در این مدل با استفاده از سیستم رای‌گیری کثرت انتخاب می‌شوند، مانند بریتانیا، کانادا، هند و مالزی، در حالی که برخی دیگر از نوعی نمایندگی تناسبی مانند ایرلند و نیوزلند استفاده می‌کنند. مجلس نمایندگان استرالیا با رای گیری فوری انتخاب می شود، در حالی که سنا با استفاده از نمایندگی نسبی از طریق یک رای قابل انتقال انتخاب می شود. صرف نظر از اینکه از کدام سیستم استفاده می شود، سیستم های رای گیری تمایل دارند به رای دهنده اجازه دهند که به جای یک لیست بسته، به یک نامزد مشخص شده رای دهد.

سیستم اجماع

سیستم اجماع در اکثر کشورهای اروپای غربی استفاده می شود.
مدل پارلمانی اروپای غربی (به عنوان مثال، اسپانیا، آلمان) تمایل به داشتن یک سیستم بحث و تبادل نظر با توافق بیشتر دارد و معمولاً دارای اتاق های مناظره نیمه دایره ای است. نظام‌های اجماع تمایل بیشتری به استفاده از نمایندگی تناسبی با لیست‌های احزاب باز دارند تا مجلس‌های مدل وست مینستر. کمیته های این پارلمان ها بیشتر از اتاق عمومی دارای اهمیت هستند. برخی از پارلمان های کشورهای اروپای غربی (به عنوان مثال، در هلند، لوکزامبورگ و سوئد) اصل دو گرایی را به عنوان شکلی از تفکیک قوا اجرا می کنند. در کشورهایی که از این سیستم استفاده می کنند، اعضای پارلمان باید پس از انتصاب (یا انتخاب) وزیر، از جایگاه خود در پارلمان استعفا دهند. وزرای این کشورها معمولاً به طور فعال در بحث های پارلمانی شرکت می کنند، اما حق رای ندارند.

منبع کمکی: historicalindex